W obecnych czasach zmagamy się z wieloma globalnymi problemami, które mają wpływ na przyszłość naszej planety. Jednym z nich jest wymieranie owadów zapylających, których liczebność gwałtownie zmniejszyła się w ostatnich dziesięcioleciach. Spadki te są bardzo niepokojące dla ludzkości, ponieważ owady odpowiadają za główne procesy w ekosystemach, takie jak zapylanie, obieg składników pokarmowych i zwalczanie szkodników. Gdyby nie owady zapylające (tj. dzika pszczoła murarka ogrodowa, trzmiele oraz hodowane w pasiekach pszczoły miodne) wielu owoców i warzyw nie byłoby wcale, a plony niektórych upraw byłyby o wiele niższe. Ocenia się, że 1/3 produktów pochodzenia roślinnego spożywanych przez człowieka jest zależna bezpośrednio lub pośrednio od owadów zapylających. Te niepokojące fakty pokazują jednoznaczne, że należy pilnie potraktować temat przeciwdziałający temu zjawisku.

Właśnie dlatego w bieżącym roku Stowarzyszenie „Otwórz się na więcej” w partnerstwie z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Kluczach realizuje zadanie pn. „Klucze dla pszczół”. Jego celem jest przede wszystkim ochrona różnorodności biologicznej na terenie Małopolski, poprzez działania służące ochronie pszczół i dzikich owadów zapylających. Projekt jest realizowany przy wsparciu finansowych Województwa Małopolskiego w ramach Konkursu „Małopolska Pszczoła” - edycja 2024.

Główne działanie projektu obejmowało wykonanie nasadzeń roślin miododajnych i pyłkodajnych, tworzących wielogatunkowe pastwisko dla dzikich pszczół i owadów zapylających na terenie miejscowości Klucze. Nasadzenia powstały przed Domem Kultury „Papiernik”. Skład gatunkowy roślin został dobrany w taki sposób, by kwitły przez cały sezon. Jest to odpowiedź na obserwowane wyraźne deficyty w występowaniu w przestrzeni publicznej Klucz roślin stanowiących pożytek m.in. dla pszczół. Realizatorzy zadania mają nadzieję, że walory estetyczne pastwiska dla dzikich owadów zapylających będą zachęcać mieszkańców Gminy Klucze do podejmowania w przemyślany sposób podobnych inicjatyw na własnych posesjach.

Oprócz nasadzeń kluczową rolą zadania jest podniesienie poziomu wiedzy i świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy Klucze, by zapoczątkować lub w niektórych przypadkach umocnić chęć do podejmowania działań przyczyniających się do ochrony zapylaczy. Zostanie to osiągnięte poprzez cykl stacjonarnych warsztatów edukacyjnych prowadzonych w Domu Kultury „Papiernik” oraz wyjazdowe warsztaty dla dzieci, które odbędą się w Muzeum Pszczelarskim – Apilandia.

Kampania edukacyjna Stowarzyszenia „Otwórz się na więcej” pokazuje, że pszczoły są niezbędne do przetrwania gatunku ludzkiego i niestety to My jesteśmy w głównej mierze odpowiedzialni za wymieranie wielu innych gatunków, w tym owadów zapylających. Nie można zapominać o tym, że produkcja żywności w istotnym stopniu zależy od naturalnego procesu zapylania roślin przez owady – czyli podstawowej funkcji jaką pełnią w ekosystemie pszczoły i inne owady zapylające. W związku z tym każdy z nas powinien uświadomić sobie, za które zagrożenia jesteśmy odpowiedzialni i co każdy z nas może robić w życiu codziennym, by je eliminować. Tak naprawdę proste rzeczy mogą się przyczynić do ochrony zapylaczy, np.: budowa domków dla owadów zapylających, sadzenie w przydomowych ogrodach odpowiednich roślin, rezygnacja z pryskania upraw i kwiatów.

Dla ułatwienia przedstawiamy podstawowe zasady prowadzenia ogrodu przyjaznego owadom zapylającym:

 - Nie stosuj chemicznych środków ochrony roślin

 - Stosuj nawozy naturalne – obornik lub kompost zamiast syntetycznych nawozów mineralnych

 - Posadź w ogrodzie kwitnące rośliny miododajne lub pyłkodajne – możesz wzorować się na nasadzeniach przy Domu Kultury „Papiernik” w Kluczach”!

 - Posadź różne rośliny tak, aby kwitły przez cały sezon

 - Nie koś trawnika lub przynajmniej ogranicz częstotliwość koszenia

 - Na skraju ogrodu zostaw chwasty

 - Stwórz miejsca schronienia dla pszczół i innych owadów zapylających – np. wykonaj choćby najprostsze domki dla owadów

Owady potrzebują również do życia wody, dlatego zadbaj o odpowiednie poidełko (np. wilgotny mech). Pamiętaj - nie instaluj w ogrodzie talerzyków i miseczek z wodą, ponieważ owady mogą się w nich utopić!

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej zapraszamy na warsztaty przyrodnicze pn. „Klucze dla pszczół” prowadzone przez Stowarzyszenie „Otwórz się na więcej”. Harmonogram warsztatów zamieszczany jest na bieżąco na stronie Facebook Stowarzyszenia.

Tekst: Stowarzyszenie "Otwórz się na więcej"